VN cần cho TQ thấy họ không thể thao túng

Diễn biến tích cực - Ông ngóng thế nào về chuyến thăm vừa rồi của đặc phái viên Tổng bí thơ, túc trực Ban bí thư Lê Hồng Anh, đến TQ, và trong các cuộc tiếp, phía TQ đều nói muốn phục hồi quan hệ song phương? Đây là một diễn biến hăng hái sau sự việc giàn khoan Hải Dương 981 hồi tháng 5. Tôi nghĩ hai bên đều nhận thấy không thể có diễn biến gì mang tính xây dựng nếu cứ nối đối đầu. Sau khi TQ rút giàn khoan, tình hình đã bớt găng tay, và bây chừ là thời khắc hiệp. GS. Carl Thayer TQ đã quyết định chọn cách giải quyết giữa hai Đảng để tránh sự đối đầu giữa hai quốc gia. Tôi hy vọng sau chuyến thăm của đặc phái viên sẽ là một chuyến thăm của đích thân Tổng bí thơ Nguyễn Phú Trọng đến Bắc Kinh. Chúng ta đều biết là đối với vấn đề biên cương trên đất liền, hay phân định vịnh Bắc Bộ, các lãnh đạo cao nhất đã đạt được thỏa thuận và đặt ra thời hạn, toàn bộ đều tuân thủ. Chuyến thăm có thể không giải quyết được vấn đề trên Biển Đông nhưng phải tìm giải pháp cho hai việc: Liệu TQ có đưa giàn khoan trở lại vào năm tới? Và VN có tiếp kiến đeo đuổi việc đấu tranh pháp pháp lý? Đây mới chỉ là những bước trù bị, nhưng với tôi đó là những dấu hiệu tích cực. - Cũng trong tháng 8, VN đón các quan chức cao cấp như Ngoại trưởng Nhật Bản, Chủ tịch Hội đồng tư vấn trưởng Liên quân Hoa Kỳ và Ngoại trưởng Ấn Độ. Theo ông, các chuyến thăm này cho thấy điều gì? Điều này cho thấy sự tiếp tục đường lối đối ngoại đa phương của Việt Nam được đánh dấu từ năm 1991. Việc này chỉ có thể thực hành được khi thảy các bên đều hiệp tác với VN. Khi găng gia tăng xung quanh giàn khoan, chính sách đó không tránh khỏi bị đặt câu hỏi. Nay khi căng thẳng đã hạ nhiệt, cùng với việc tăng cường quan hệ song phương Biển Đồng Chữ Nổi với TQ, VN cũng theo đuổi quan hệ đa phương với các quốc gia khác. Việc VN đặt mình ở vị trí trọng điểm sẽ khiến các nước phải tự hỏi nếu không hợp tác với VN, họ có thể bị lỡ tàu, cũng như để TQ nhận ra họ chẳng thể thao túng. VN cho thấy mình không về phe nào mà đang vậy cộng tác, trở nên một người bạn đáng tin tưởng, chừng nào các nước còn hợp tác với VN. Bởi vậy, việc VN mời các quan chức Ấn Độ, Hoa Kỳ và nhiều nước khác đến cùng lúc là một việc tốt. - Ông có dự đoán nào về những giàn khoan mà TQ đang nối xây dựng, liệu họ có tiếp tục chiến lược lãnh thổ Biển bạt in Hiflex di động không? Đây là một vấn đề khá mâu thuẫn. Các giàn khoan rất lớn, được làm là để tham gia các hoạt động cộng tác thương mại. Nhưng nếu chính quyền đề nghị các giàn khoan này dự các mục đích chính trị và chủ quyền, chúng sẽ không phục vụ đúng mục đích. Thế nên TQ cần quyết định sẽ khai triển các giàn khoan này đến những nơi giàu dầu khí có thể khai hoang để làm giàu cho kinh tế TQ, hay đến đặt ở những vùng biển tranh chấp để tiếp gây ra những bao tay và đối đầu. Còn quá sớm để nói, họ có thể quay lại, có thể đến một vùng khác, gần Philippines chả hạn, chờ xem TQ sẽ diễn đạt thế nào. Nhưng khi VN phản ứng lại TQ, một điều tôi cho là bất thần, thì cả hai bên, nhất là TQ, cần nhìn lại liệu họ có muốn đưa giàn khoan quay lại và gây thêm căng thẳng không. Tại diễn đàn này, các đại biểu dù không đề cập trực tiếp cũng cho thấy sự quan ngại về vụ việc giàn khoan Hải Dương 981. Không ai thích và đều sợ các va chạm trên biển, tàu cá bị đâm chìm… Thế nên mọi chuyện phụ thuộc vào TQ. Con đường Tơ lụa trên biển không phải là cơ hội duy nhất - Chủ đề của các diễn đàn Biển tại đây ASEAN và mở mang là về cộng tác biển. Thời gian gần đây, một số tỉnh miền Nam TQ như Quảng Đông, cũng nói đến việc thiết lập Con đường Tơ lụa trên biển để tăng cường giao thương với ASEAN. Theo ông dự án này có hẹn? Hội nhập kinh tế phải mang lại lợi ích cho ắt các bên. Con đường Tơ lụa trên biển cũng nằm trong bối cảnh chung của việc liên kết kinh tế giữa miền Nam TQ với khu vực ASEAN ưng chuẩn VN. Còn nhớ trong chuyến thăm VN tháng 10 năm ngoái, Thủ tướng TQ Lý Khắc Cường cũng nói về việc tạo điều kiện hạ tầng cho sự liên kết này. Việc các nước liên hệ đều muốn đẩy mạnh hiệp tác kinh tế là một nguyên tố có ích, nhưng chẳng thể tự nó giải quyết sờ soạng các vấn đề an ninh. Nhưng cộng tác kinh tế là tốt, vì ví dụ, nhiều nhà đầu tư TQ có nhà máy sinh lời ở VN, họ cũng muốn các nhà máy đó nhanh chóng trở lại hoạt động. Khi VN dự Hiện định thương mại xuyên yên bình Dương (TPP), các nhà máy đó có thể xuất khẩu sang Mỹ với giá thành rẻ hơn là xuất khẩu trực tiếp từ TQ. Thế nên đó là một quan hệ các bên đều có lợi. Nhưng Con đường Tơ lụa trên biển không phải là dịp độc nhất. VN cũng đang thương thảo nhập TPP với Mỹ. VN có thể có cả hai, có thể có toàn bộ các cơ hội hiệp tác song phương với các nước hay đa phương trong khu vực. Bài và ảnh: Chung Hoàng